• 목록
• 답변
• 글쓰기
• 게시판 리스트 옵션
  • 수정
  • 삭제

 
 
 
 
 
 

 
 
сөздің лексикалық және грамматикалық мағынасы мысал - лексикалық мағына мысал [Подробнее...]
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Лексика. Сөздің лексикалық мағынасы. атты Сабақ жоспары, пәні Қазақ тілі. Ұстаз тілегі сайтынан жүктеп алыңыз. ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен оқу жылына арналған 472-бұйрыққа сай жасалған. Лексика. Сөздің лексикалық мағынасы. Материал туралы қысқаша түсінік. Лексика (грек. лексикос — сөздік) — тілдегі сөздердің жиынтығы, сөздік құрам. Лексикаға тілдегі барлық сөздер кіреді. Сөздер қолданылуына қарай актив және пассив болып бөлінеді. Авторы: Рузденова Акима Сапаровна. 8Сөздің неше лексикалық, неше грамматикалық мағынасы бар. Талдау үлгілері Қыз ұшса қияға, ұл ұшса ұяға. 1.Қыз-моносемия. 2.Қыз-1.Әйел жынысты адамның жастық шағын білдіреді. Тура мағынада. Сөздің жеке тұрғанда немесе сөйлемде білдіретін негізгі ұғымы онын лексикалық мағынасы болады: Тау, тас, орман. Қазақ тілінде лексикалық мағынасы жоқ сөздер де кездеседі. Мысалы, қаралы, сияқты, бірге, дейін, кейін, секілді, соң, таман, тарта, үшін. Бұл сөздер жеке тұрғанда ешқандай мағынаға ие бола алмайды, мағынасы бар сөздермен тіркесіп қолданылады. Бірақ сөз мағынасының да күрделі түсінік беретіні, оның лексикалық және грамматикалық мағыналарының бар екені анық. Шындығында да, лексикалық мағына мен грам-матикалық мағынаның арақатынасын оқулықтарда салыстырып, айырмашылықтарын санап көрсетумен ғана шектеліп жүрміз. Не-гізінде олардың айырмашылықтары болғанымен, бастарын бірік-тіріп, тілдік категория ретінде қолданылуына себепші болатын белгілері де аз емес. Сөз мағынасы тіл білімінің барлық саласының өзекті мәселеле-рінің бірі болып саналады. Қазіргі тіл білімінің қол жеткен та-быстарына сүйене отырып, кітапта сөз мағынасын лексикалық, грамматикалық деп екіге бөлдік. Лексикалық мағына Лексикалық мағына — зат, құбылыс, іс-әрекеттің санада бейнеленіп тұрақталған ұғымының мазмұны. Лексикалық мағына сөздерді бір-бірінен ажыратып танытатын ең негізгі мағына, ол арқылы сөз жеке даралық (единицалық) сипатқа ие болады. Сөздің негізгі мағынасы — айтушы мен тыңдаушыға ортақ нақты заттық ұғымды білдіретін мағына. Сөздің тұрақты мағынасы- сөзді контекстен бөліп алып ешбір тіркессіз, өзіне арнулы негізгі мағынамен бірге тұрақты мағынасы айқындалып тұрады. Бірақ сол басқа-басқа мағына лексикалық та, грамматикалық та ма-ғыналарды қоса қамтиды. Өйткені әрбір сөз, мағына-лы қ ж ақтан алғанда, қашан да болсын, лексикалық жә-не грамматикалық мағыналардың бірлігінен құралады. Сез тудыратын жүрнак өзі жалғанған сөзден (түбір-ден) лексикалық мағынасы басқа жаңа сөз тудырады. Ондай әрбір жұрнақтың өзді-езіне тән грамматикалық мағынасы, формасы және қызметі болуы күмәнсыз. Т Мысалы, бала деген сөз төрт дыбыстан тұрады, оның бірі (а) екі рет қайталанған, келмеген 8 дыбыстан тұрады, оның бірі (е) үш рет қайталанған. Ол түсінікті. Сөздің лексикалық мағынасына, ең алдымен, оның нақты тура мағынасы жатады. Айталық, көл, құс, тау, үй, көк, биік, үш, бес, келу, жүру сияқты сөздердің лексикалық яғни нақты мағынасы: табиғи су қоймасы, үстін қауырсын жапқан ұшып жүретін жануар (мақұлық), жердің әр түрлі тас жыныстарынан қалыптасқан биік бөлігі, адамның тұратын баспанасы, бір заттың нақты түсі (көк), бір заттың өлшемдік сипаты, заттардың нақты сандары (үш, бес), қимыл, қозғалыс. Түбірлер – заттық мағынаны білдіріп, негізгі лексикалық мағынаға ие болса, аффикстер – грамматикалық мағынаны құрайды. Сөздің жеке тұрғандағы немесе сөйлем құрамында келгендегі білдіретін ұғымдық бейнесін – лексикалық мағына дейміз. Сөздің лексикалық мағынасы Сөйтіп, айналадағы заттар мен құбылыстардың біздің санамызда бейнеленуінің Сөздің лексикалық мағынасына, ең алдымен, оның нақты тура Сөйтіп, сөз бір я бірнеше лексикалық мағынаны білдіреді 2.3. Грамматикалық мағына және оның түрлері Тілдің грамматикалық қүрылысын танып, оның негізгі ерекшеліктерін Тілдегі әрбір сөздің (белгілі ұғымды білдіре алатын Грамматикалық мағына, айналып келгенде, сөздің лексикалық. Осы шағын талдаудан көрінетіндей, сөйлемдегі әрбір мәнді сөз бір лексикалық мағына және бір я бірнеше грамматикалық мағынаны білдіреді. Және грамматикалық мағыналар біркелкі емес, олардың берілу тәсілдері де әр түрлі. Осымен байланысты мынадай сұрақ туады: нақты заттың аты немесе нақты қимыл болса, ол лексикалық мағына да, жалпы заттың аты немесе жалпы қимыл болса, ол грамматикалық мағына бола ма? Бұл сұраққа нақты да толық жауап беру үшін жоғарыдағы сөйлемдегі сөздерді талдап көрейік.

Сөздің лексикалық және грамматикалық мағынасы мысал, лексикалық мағына мысал

Бұл мағына зат пен құбылысты тікелей байлаиыстырмағанымен, сол ұғымды білдіретін Сөздің лексикалық мағынасы заттың, құбылыстың лақ сөзі. Сөздің лексикалық мағынасы дами келе өзіне лексика-грамматикалық және тілдік мағыналарды жамап алады. Тілдік мағына деп тілдік жүйе негізінде қалыптасқан мағына элементтерін түсінеміз. Тілдік мағына өздігінен өмір сүрмейді, сөздердің лексикалық, грамматикалық мағынасымен тығыз байланыста болады, соған сүйенеді. Тілдік жүйе негізінде қалыптасқан мән-мағыналар өз ішінен екіге бөлінеді. Мысалы, одағайлардың, шылаулардың мағынасы болғанмен ұғымға қатысы болмайды (К.Аханов Тіл білімінің негіздері. 88-89). Сөздің сыйымдылық қаблеті де әр түрлі болады. Кейде бір сөз қатарынан бірнеше ұғымды білдірсе, кейде бірнеше сөз бір ұғымның ғана атауы ретінде жұмсалады. Тура және номинативті мағына; фразеологиялық байлаулы мағына; синтаксистік шартты мағына 8) сөздің грамматикалық және лексикалық мағынасы деп бөледі.






актобе су энерджи груп лицевой счёт
вышивальная машина цена алматы
сагат нешеде ауыз бекитеди 2023
алматы - зайсан автобус номер телефона
ұлы дала википедия

.
==============================================================

~~~~~ танымдық психикалық процестер ~~~~~

==============================================================
.